ÇİFTÇİ BROŞÜRÜ
Sayı : Eylül 2006
15 EKİM DÜNYA ÇİFTÇİ KADINLAR GÜNÜ
TEŞEKKÜRLER
Merkezimizin faaliyetlerini maddi ve manevi destekleyen Çukurova Üniversitesi Rektörü Sayın Prof.Dr. Alper AKINOĞLU'na, yapmış olduğu çalışmalarından yararlandığımız Sayın Yrd.Doç.Dr. Müge KANTAR DAVRAN'a teşekkür ederiz.
Kırsal kadınlar tüm dünyada sosyo-ekonomik sürekliliğin anahtarı ve kalkınma süreçlerinin hayati ve olmazsa olmaz unsurlarıdır. Gelişmekte olan bir çok ülkede tarımsal işgücünün belkemiğini oluşturmakta, Gayri Safi Milli Hasılanın %35-45'ini, gelişen dünyanın gıda ihtiyacının %50'den fazlasını üretmektedir. Bununla birlikte 500 milyon kırsal kadın yoksul olup kaynaklara ve pazarlara erişebilirlikleri zayıftır.
Gerek dünyada gerekse Türkiye'de tarımsal üretimin ve kırsal hayatın sürekliliğinin sağlanmasında en önemli rolü kırsal kadınlar oynamaktadırlar. Kadınların sahip oldukları üretim, yeniden üretim ve toplumsal ilişkiler ya da ailenin sosyalizasyonu olarak özetlenebilen roller, kadına toplum içinde çok büyük bir sorumluluk vermektedir. Bununla birlikte gerek ekonomik gerekse sosyal açıdan kadınlar toplumda hak ettikleri sosyo-ekonomik konuma gelememektedirler. Bunun arkasındaki en önemli etmen, kadınların kırsal hayat içerisinde erkekler gibi üretici veya çiftçi olarak görülmemesidir. Üretim rolü açısından kadınlar, erkeklerin yardımcısı konumundadır ve kadınların da çoğunluğu kendisini çiftçi olarak görmemektedir. Bunun yanısıra yeniden üretim olarak adlandırdığımız gündelik ev işleri, çocuk bakımı, yakacak toplama vb. işler ile toplumsal ilişkilerin de kadının doğal görevi olarak görülmesi diğer etmenlerdir.
Özellikle kadının üretim rolü içerisinde çiftçi olarak görülmemesi kazanılan gelirin değerlendirilmesinde kadının söz sahipliğini (katılımını) azaltmaktadır. Yine aile içi alınan diğer sosyo-ekonomik kararlarda da kadının katılımının erkekler kadar olmaması, kadını toplumda ikinci plana itmekte ve toplumsal cinsiyet eşitsizliği ortaya çıkmaktadır. Özellikle eğitimde öncelik her zaman erkek çocuklara tanınmaktadır.
Kadınların çiftçi yerine ev hanımı olarak görülmesi, emeklerinin resmi istatistiklerde yer almamasına neden olmaktadır. Oysa dünyada tarımsal işgücünün %40'nı kadınlar oluşturmakta; Türkiye'de istihdam edilen kadınların %75'i ise kırsal kesimde yer almaktadır. Bununla birlikte kadınlar kırsal hayatta sahip oldukları vazgeçilmez önemin farkında değildirler. Özellikle az gelişmiş ve gelişmekte olan bir çok ülkede gıda üretimi, gıdaların muhafazası, pazarlanması tamamen kadınların sorumluluğundadır.
Dünyada 500 milyon kırsal kadın, yoksulluk sınırının altında yaşamaktadır. Afrika ve Karayipler'de temel gıda ihtiyacının %60-80'i kırsal kadınlar tarafından üretilmekte; Asya'da pirinç tarımının %50'den fazlası kadınlar tarafından yapılmakta; sanayileşmiş ülkelerde tarımsal işlerin %30'u kadınlar tarafından yürütülmektedir. Afrika'nın bazı bölgelerinde hane halkı başkanlarının %60'ını kadınlar oluşturmakta; Afrika'da içme suyu ve yakacak ihtiyacının %90'ı kadınlar tarafından karşılanmakta ve yine Afrika'da temel gıdalar tamamen kadınlar tarafından işlenmektedir.
Kadınların tarımsal üretimde, kaynakların sürdürülebilir kullanımında, gıda üretiminde ve güvenliğinde sahip oldukları önemli konumdan hareketle 16 Ekim Dünya Gıda Günü'nden bir önceki gün olan 15 Ekim, Dünya Çiftçi Kadınlar Günü olarak ilan edilmiştir. Fikir, ilk olarak 1995 yılında Çin'in başkenti Pekin'de düzenlenen 4. Dünya Kadın Konferansında çıkmıştır. IFAP (Uluslararası Tarım Üreticileri Derrneği), NARWA ( Afrikalı Kırsal Kadınlar Derneği Çalışma Ağı) gibi kurumlar bu oluşumun temel unsurlarıdır. Türkiye'de bu gelişmeyle bağlantılı olarak 1997 yılında "Kırsal Kalkınmada Kadın Dairesi Başkanlığı" kurulmuş ve 2. TYUAP çerçevesinde "Kadın Çiftçiler Tarımsal Yayım Projesi" programa alınarak çiftçi kadınlara yönelik yayım ve eğitim faaliyetlerine ivme kazandırılmıştır.
Böyle bir günün ilan edilmesinin pratik yararı, çoğunluğu çiftçi ve küçük girişimci olan kırsal kadınların sahip oldukları birden fazla rolün tanınması ve desteklenmesini sağlamaktır. Kadınların en önemli özellikleri, kırsal ekonomilerin, ailenin ve özellikle gıda üretimi ve güvenliğinde anahtar role sahip olmalarıdır.
Dünya Çiftçi Kadınlar Günü'nün amacı kırsal kadınlar ve onların ilgili oldukları kurumlar açısından kısaca şu şekilde özetlenebilir:
1..Kırsal kadınların mevcut statüsünü yükseltmek,
2.Devlet ve kamunun dikkatini, kadınların hayati fakat yeterince tanınmayan rollerine çekmek,
3.Kadınların desteklenmeleri için çalışmalar yapmak (bu çalışmalar kırsal ve çiftçi kadınlar tarafından yapıldığı takdirde günün önemi/etkisi de artacaktır.
Her yıl 15 Ekim'de kutlanan Dünya Çiftçi Kadınlar Günü'nde tüm dünyadaki kırsal kadınların yaşadığı güncel sorunlara bağlı olarak bir ana tema belirlenmekte ve bu tema ile ilgili çalışmalar yapılmaktadır.
2006 yılı teması için kırsal kadınların "liderlik" sorunlarına dikkat çekilmiş; özellikle gelişmiş ülkelerde yönetimde bulunan erkeklerin yerinde kadınlar olsa dünyadaki gelişmelerin nasıl olacağı t artışmaya açılmıştır. Günümüzde kırsal kadınlar kendi ataları gibi tanınmayan liderler, temel gıda üreticileri, ailenin yapıtaşı ve sürdürülebilir kalkınma şampiyonudurlar. Bununla birlikte liderlik pozisyonlarına katılımları sınırlıdır. Zaman ve bilgiden yoksun, kıt kaynaklar ve önemli kültürel engellerle karşı karşıyadırlar.
2006 yılı Dünya Çiftçi Kadınlar Günü ana teması olan liderlik ile ilgili kırsal kadın gruplarına, hükümetlere ve çiftçi organizasyonlarına 5 temel konuda kırsal kadınlara (engellerin üstesinden gelme ve layık oldukları statü ve tanınmaya erişebilmeleri için) yardımcı olmaları önerilmiştir. Bu konular kısaca,
1. Toplumsal ve bireysel kimlik oluşturma,
2. Diğer kırsal organizasyonlar ve kadınlarla etkileşim,
3. Temel konularda bilgi sahibi olma ve nasıl temin edileceğini öğrenme,
4. Ekonomik bağımsızlık ve
5. Yasal ve gönüllü olarak söz sahipliği
şeklinde özetlenebilir. İlk dört öneri uzun vadeli olup, beşinci öneri kısa vadeli düşünülmüştür.
Kaynaklar:
www.fao.org
www.zmo.org.tr sitelerinden önemli ölçüde yararlanılmıştır.
Ç.Ü. Tarımsal Yayım, Haberleşme,
Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü
Prof.Dr. YAŞAR GÜRGEN
Telefon ve Faks: 0 322 338 67 46
