ÇİFTÇİ BROŞÜRÜ
Sayı : Mart 2007
ÜLKEMİZİN VE BÖLGEMİZİN KİRAZ POTANSİYELİ
TEŞEKKÜRLER
Merkezimizin faaliyetlerini maddi ve manevi destekleyen Çukurova Üniversitesi Rektörü Sayın Prof.Dr. Alper AKINOĞLU'na ve yapmış olduğu katkılarından dolayı Ç.Ü.Bahçe Bit. Böl. Öğr. Üyesi Sn. Prof.Dr. Ali Küden ve Uzman Sn.Burhanettin İMRAK'a teşekkür ederiz.
1.827.000 tonluk dünya kiraz üretimi içerisinde 260.000 tonla Türkiye ilk sırayı almaktadır. İran (224.000 ton), ABD (205.000 ton) ve Almanya (120.000 ton) önemli miktarda üretimleri ile ülkemizi izlemektedir.
Yıllara göre Dünya ve Ülkemiz kiraz üretimi çok ciddi değişiklikler göstermemiştir. Dünya kiraz üretiminin yıllar bazında önemsiz sayılabilecek oranlarda da olsa düştüğü görülmüştür. Buna karşılık Ülkemiz kiraz üretimi 1975 yılında 73.000 ton iken, 2005 yılı üretimimiz 260.000 ton olarak gerçekleşmiştir. Bu % 356'lık artış ülkemiz kiraz potansiyeli ile paralel olmasa da ileriye yönelik üretim planlarının ve çeşit desenlerinin hazırlanmasında yardımcı olacaktır.
Dünya kiraz üretim alanı 2000 yılı verilerine göre 398.000 ha iken, bu değer 2005 yılında çok az bir düşüşle 356.000 ha olarak gerçekleşmiştir. Buna karşılık ülkemizde kiraz üretim alanında azda olsa bir artış olmuş ve bu artış ihracata olumlu bir şekilde yansımıştır.
Dünya kiraz üretimi içerisinde en yüksek paya sahip olan (%14.2) ülkemizin dış satımı da yıllara göre artan bir değer göstermektedir. 2000 yılında 11.940 ton olan dışsatım miktarımız, 2004 yılında 39.732 ton olarak gerçekleşmiştir. Dış ticaret oranlarındaki bu artışın nedenleri arasında çeşit deseninin oluşmuş olması, dış satım için gerekli olan paketleme evlerinin ve taşıma sistemlerinin en modern şekilde düzenlenmiş olması sayılabilir.
Diğer ülkelerle kıyaslandığında dış satımda önemli rakip ülke ABD'dir. ABD'nin 2004 yılı dış satım miktarı ülkemiz dış satım miktarından fazla olmuştur. Ancak bu durum yıllara göre değişim göstermektedir. Dış satımda ABD ve diğer ülkelerle rekabet gücümüzü arttırabilmek için Akdeniz bölgesinin sahil kesimleri ile çok geççi kiraz yetiştiriciliğinin yapılabileceği yüksek rakımlı bölgelerin kiraz yetiştiriciliğine açılması gerekmektedir.
Gerek iç ve gerek dış pazarlarda erken ve geç turfanda kirazlar orta mevsim kirazlarına göre daha yüksek fiyatlarla satılmaktadır. Genel olarak, kiraz mevsimi 30-40 gündür. Deniz seviyesinden olan yükseklik arttıkça derim dönemleri gecikmektedir. Ülkemizde yetiştirilen kirazın derim dönemi birçok Avrupa ülkesine göre çok daha erken olabildiği gibi, farklı bölgelerde Ağustos ayına kadar uzamaktadır.
Ülkemizde Toros'ların 500-600 m yüksekliklerinde ilk olarak kuş kirazları olgunlaşmaktadır. Bunların ortalama iriliği 2 g civarındadır. Bu bölge turfanda ve daha iri kiraz yetiştiriciliğine uygun ekolojik koşullara sahiptir. Aynı dönemde İspanya'da 4 g'lık Cristobalina çeşidi olgunlaşmaktadır. Pozantı ve İspanya'da yer alan ortak çeşitler olan Bing ve Early Burlat karşılaştırıldığında bunların yaklaşık aynı dönemde olgunlaştıkları görülmektedir.
Erkenci kiraz yetiştiriciliği konusunda yapılan incelemelerde özellikle İspanya'da çok erkenci çeşit olduğu görülmektedir. Mayıs ayında ülkemizde olgunlaşan çeşitlerin irilikleri düşüktür. Bu dönemde İspanya'da 7-9 g iriliğindeki çeşitler olgunlaşmaktadır. Tokat, Amasya geçit bölgeleri, Hatay, Gaziantep, Osmaniye, Adana ve Ceyhan Ovaları gibi kirazlar için gerekli olan 500-800 saatlik soğuklama süresine sahip yerler erken turfanda kiraz yetiştiriciliğine uygun alanlardır.
Ç.Ü. Pozantı Tarımsal Araştırma ve Uygulama Merkezi'nin Adana'daki deneme parsellerinde bulunan kiraz ağaçlarından derim zamanı örnekleri - 24 Nisan 2006
Ç.Ü. Pozantı Tarımsal Araştırma ve Uygulama Merkezi'nin Adana'da bulunan deneme alanında yapılan çalışmalarda 24 Nisan gibi kiraz derimi yapılmıştır. Ancak yüksek sıcaklıkların neden olduğu bazı sorunların çözülmesine yönelik çalışmalar sürmektedir.
Tüm bu üretim miktarı, ihracat miktarı, üretim alanı ve dünyadaki kiraz üretim zamanları ile ilgili verilere baktığımızda gerek iç gerekse dış pazarda kirazın olmadığı bir dönemde bölgemizde kiraz yetiştirmemiz mümkündür. Erkencilik ve geçcilik avantajımızı kullanarak daha rahat ihracat ve daha yüksek fiyatla satış yapılabilecektir. Bu'da bölge üreticisine ve ülke ekonomisine önemli bir katkı sağlayacaktır.
Ç.Ü. Tarımsal Yayım, Haberleşme,
Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü
Yrd.Doç.Dr. Müge K. DAVRAN
Telefon ve Faks: 0 322 338 67 46
