ÇİFTÇİ BROŞÜRÜ

Sayı : Kasım 2006  

TURUNÇGİL BAHÇE TESİSİ

TEŞEKKÜRLER

Merkezimizin faaliyetlerini maddi ve manevi destekleyen Çukurova Üniversitesi Rektörü Sayın Prof.Dr. Alper AKINOĞLU'na, yapmış olduğu çalışmalarından yararlandığımız Sayın Prof.Dr. Turgut YEŞİLOĞLU'na teşekkür ederiz.

 

Şekil 1. Turunçgil Bahçesi

Türkiye'de turunçgil üretiminin %91'i Akdeniz bölgesinden, bunun da %77'si Doğu Akdeniz bölgesinden karşılanmaktadır. Doğu Akdeniz bölgesinde ise Adana ili ilk sırada yer almaktadır. Adana ilinde üretimin yoğun olarak yapıldığı ilçeler sırasıyla, Yüreğir, Kozan, Seyhan ve Karataş ilçelerinde yoğunlaşmıştır. Dünyada olduğu gibi, ülkemizde de turunçgillerden en çok portakal yetiştirilir. Limon ve mandarin ise, birbirlerine yakın miktarlarda üretilir. Bunları altıntop izler.

İklim

Turunçgiller ülkemizde Akdeniz, Ege ve kısmen de Doğu Karadeniz bölgelerindeki, iklim şartlarının uygun olduğu yörelerde yetiştirilir. Yetiştiriciliğini sınırlayan en önemli iklim olayı, düşük sıcaklıklar (don) dır. Türlerin düşük sıcaklıklara dayanıklıları farklılıklar gösterir.

Limon 0°C, portakal -2°C, altıntop -3°C ve mandarin -4°C'nin altında zarar görür. Zararın şiddeti don olayının süresine bağlıdır. Uzun sürerse zararı da artar. İkinci önemli iklim faktörü, rüzgardır. Rüzgar hem şiddetiyle (ağaçların kırılması, meyve dökümü), hem de soğukluğuyla turunçgillere zarar verir.

Çukurların bel ile açılması her zaman daha iyi sonuçlar verir.

 

Şekil 2. Turunçgil fidanı dikilmek üzere bel ile açılmış çukur

Sağlıklı fidanların, iyi ürün elde edebilmek için, dikiminde de özen gösterilmesi gereklidir. Dikimden önce, arazi parsellere ayrılır. Yabancı ot ve diğer bitkiler temizlenir.

Şiddetli rüzgarlardan korunmak, kaliteli ve bol meyve elde edebilmek için, bahçenin kenarına rüzgarkıran dikilmelidir Bunun için, yayvan ve dikine gelişen serviler tercih edilir. Araları 1 m 'den daha sık olmamalıdır.

 

Şekil 3. Rüzgarkıranlı Bahçe

Eğer arazinin tesviyesi bozuksa, dikim öncesi tesviye yapılır. Daha sonra, önerilen dikim aralıklarına göre, dikim yerleri işaretlenir. Turunçgillere kare dikim tercih edilir. Çeşitlere göre, dikim aralıkları 5 ila 8m arasında değişir. Bununla birlikte birim alandan verimi arttırmak için yarı sık dikim sistemi uygulanması önerilir (Çizelge 1).

Çizelge 1. Çeşitlere göre normal ve sık dikim aralıkları

Tür ve Çeşit	Normal Dikim Aralıkları	Sık Dikim Aralıkları
Washington portakalı	7,0x8m	3,5x7m
Yafa-Valensiya portakalı	8,0x8m	4,0x8m
Limonlar	7,0x7m	3,5x7m
Satsuma mandarini	5,0x5m	2,5x5m
Klemantin mandarini	6,0x6m	3,0x6m
Altıntoplar	8,0x8m	4,0x8m

 

Dikim Zamanı

Ülkemizde, uygun dikim zamanı sonbahar ve ilkbahar dönemidir. Eğer kışın don riski varsa ilkbahar döneminde dikim yapılmalıdır. Şubat ortalarında nisan sonlarına kadar, dikime devam edilebilir. Dikimden önce, fidanlarda budama yapılmalıdır. Naylon (polietilen) torbalarda yetiştirilen fidanlarda da, dikim budaması uygulanmalıdır. Fidanların tutması ve gelişmesi için, bu husus çok önemlidir. Naylon torbalardaki fidanlar, genellikle serada yetiştirildiklerinden; dikimden önce, topluca 10-15 gün süreyle, yarı gölge koşullarında bekletilmelidir.

Dikimin derin olmamasına çok dikkat etmelidir. Dikimden sonra toprak sıkıştırılmalı, fidan başına, en az 35- 40 litre can suyu verilmelidir. Dikimi yapılan fidanların gövdeleri, hava şartlarına (soğuk zararına) karşı korunmak amacıyla, kalın bir kağıtla sarılmalıdır. Mayıs ayında da g üneş zararından korunmak için kireçle boyanmalıdır.

Sık aralıklarla dikilmiş eski bahçelerden, yeterli miktarda ve kaliteli meyve elde etmek için, ağaçların mutlaka seyreltilmesi gerekir. Bu suretle, her türlü bakım işlemi de kolay uygulanabilir hale gelecektir. Seyreltme, verilen plana uygun olarak, köşegen doğrultusunda yapılmalıdır.

Toprak

Dikimden önce arazinin toprağı, mutlaka analiz ettirilmelidir. Toprak asitliği hafif veya nötr dolaylarında olmalıdır (pH= 5,5-6,5). Turunçgiller, bitki besin maddelerince zengin, süzek, geçirgen toprakları tercih eder. Toprağın derinliği en az 1 m olmalıdır. Taban suyu yüksek olan toprakları, hiç sevmez. Böyle yerlerde, mutlaka drenaj yapılmalıdır. Ağır bünyeli ve fazla kireçli topraklar da turunçgiller için tercih edilmez.

 

Turunçgil Bahçesi Yerinin Seçimi

 

- Turunçgil bahçesi tesis edilecek yerin seçiminde, yetiştirilecek tür ve çeşit için en yüksek ve en düşük sıcaklıklar düşünülmelidir.

- Bahçe tesis edilecek yer rüzgarlara açık olmamalıdır.

- Bahçe iç drenaja sahip olmalı ve bahçede yeterince derin ve verimli, yeknesak bir toprak bulunmalıdır.

- Ayrıca bahçede sulama için yeter miktarda ve iyi kalitede su kullanılmalıdır.

Bahçe tesisi için seçilen alan donlara sıkça maruz kalmamalıdır. Bahçenin en az on yıllık iklim kayıtları gözden geçirilmelidir. Don gölü oluşumuna uygun çukur ve alçak araziler ile vadi tabanlarında bahçe tesisinden kaçınılmalıdır. Fazla yağış alan alçak arazilerde ise suyun drene edilebilme olanakları iyi araştırılmalıdır.

 

Bahçe Tesisi

Turunçgil yetiştiriciliği için, öncelikle, kaliteli fidan üretimi veya temini gerekir. Ticari turunçgil fidan yetiştiriciliğinde en çok kullanılan yöntem, çöğür anaçları üzerine istenilen çeşidi göz aşısı ile aşılamaktır. Turunçgil ağaçlarından bol verim alınabilmesi için; bahçe tesisinde virüs ve virüs benzeri hastalıklardan temiz, anaç-kalem uyuşması iyi, nematodlardan ari, bir örnek ve hızlı gelişme gösteren sağlıklı ve ismine doğru fidanların kullanılması gereklidir. Bu şekilde herbisitten arındırılmış ve ismine doğru turunçgil fidanları üniversitemiz Subtropik Meyveler Araştırma ve Uygulama Merkezinden temin edilebilir.

Yeni bir bahçe tesis etmeye karar verildiğinde eğer arazi büyükse bırakılacak yollar tespit edildikten sonra çeşitler için bölümler ayrılmak sureti ile planlı bir çalışmaya girilmesinde fayda vardır. İyi bir plan sonrası toprak tahlili yaptırılarak toprağın içeriği konusunda fikir sahibi olmak yararlı olabilir. Toprağın ağır olduğu ve toprak derinliğinin az olduğu yerlerde mutlaka sırta dikim sistemi uygulanmalıdır. Dikimden önce tarlayı derin bir şekilde bir patlatıcı ile patlatma yapılmalıdır. Bunun için Eylül ayı uygun olabilir. Patlatma işleminden önce bir tesviye yapılması da son derece faydalıdır. Tarlanın bu şekilde hazırlanmasından sonra, ölçüm işlemi yapılarak dikim yerleri belirlenir. 

Ç.Ü. Tarımsal Yayım, Haberleşme, 
Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü 
Prof.Dr. YAŞAR GÜRGEN

Telefon ve Faks: 0 322 338 67 46