ÇİFTÇİ BROŞÜRÜ
Sayı : Ekim 2008
TEŞEKKÜRLER
Merkezimizin faaliyetlerini maddi ve manevi destekleyen Çukurova Üniversitesi Rektörü Sayın Prof.Dr. Alper AKINOĞLU'na ve çiftçi bröşürümüzün bu sayısını hazırlayan Sayın Ar. Gör. Betül Bahadır'a teşekkür ederiz.
Gıda Güvenliği Nedir?
Gıda güvenliği, tüketilen gıdanın sağlığa zarar vermemesi için alınan önlemlerin tümünü kapsar. Ancak yapılan yanlışlıklar gıdaların zararlı hale gelmesine neden olmaktadır. Gıda kaynaklı hastalıklar ve doğurduğu sonuçların bütün dünyada giderek artan boyutlar kazanması, tüketicilerin ve sorumluların endişelerini artırmaktadır.
İngiltere de her yıl toplam nüfusun % 20'si, Amerika Birleşik Devletleri'nde de %28'i gıda kaynaklı hastalıklara yakalanmaktadır. Gelişmekte olan ülkelerde ise çok daha fazla kişinin bu hastalıklara yakalandığı tahmin edilmektedir.
Gıda güvenliği, gıda zinciri boyunca olabilecek biyolojik, kimyasal veya fiziksel tehlikelerden ve kirlenmelerden gıdaların korunması ve gıdaların tüketici sağlığına zarar vermeyeceğinin teminat altına alınması olup; gıda arz zinciri içerisinde yer alan tüm birimlerin katkısıyla sağlanabilecek bir olgudur (WHO, 2006).
Gıdalardan kaynaklanan riskler gıdanın üretimden tüketim aşamasına kadar geçirdiği işleme, taşıma, depolama, satın alma, saklama, hazırlama, pişirme aşamalarında ayrı ayrı değerlendirilmekte ve fiziksel, kimyasal ve biyolojik riskler olarak gruplandırılmaktadır (Şekil 1) (Tayar, 2006).
Gıdalara karışan cam kırıkları, plastik, taş, toprak, tahta, metal parçaları, saç, tırnak, sigara külü, sinek, böcek, radyoaktivite gıdaya ilişkin fiziksel riskleri oluşturmaktadır.
Kimyasal riskler gıda kaynaklı hastalıkların önemli nedenlerindendir. Gıdalardaki kimyasal riskler mikotoksinler gibi doğal toksinleri; civa, kurşun, dioksin, kadmiyum gibi çevresel metalleri, patateste bulunan glikoalkaloid gibi bitkilerdeki doğal kimyasalları, pestisid ve veterinerlik ilaçlarının kalıntılarını ve gıda katkı maddelerini içermektedir (WHO, 2002).
Şekil 1:Gıdalara İlişkin Riskler
Mikrobiyolojik kirlenme bakteri, virüs ve parazitlerin neden olduğu kirlenmedir. Geçen birkaç on yılda, gıdalardaki mikroorganizmaların neden olduğu hastalıkların görülme sıklığı artmıştır. Az gelişmiş ülkelerde su ve gıdaların neden olduğu ishalli hastalıklar nedeniyle her yıl, çoğunu çocukların oluşturduğu, 1.8 milyon kişi ölmektedir (WHO, 2006).
Güvenli Gıdaya Nasıl Ulaşılır?
· Üretim aşamasında bitkisel üretimde ürün için tavsiye edilen ruhsatlandırılmış ilaç, yeterli dozda, uygun aletle uygun zamanda kullanılmalı, ilaçlamanın hasattan ne kadar önce yapılması gerektiğine dikkat edilmeli, izlenebilirliğin sağlanması için kayıt tutulmalıdır.
· Hayvansal üretimde ise hayvan sağlığı için Bakanlıkça izin verilen ilaçlar önerilen dozda kullanılmalı, veteriner ilaçları veteriner hekim reçetesi olmadan kullanılmamalıdır. Hayvan aşıları düzenli ve zamanında uzman kişilerce yapılmalı, hayvan hastalıkları ve sebebi belli olmayan hayvan ölümleri derhal köy muhtarları veya İl/ İlçe Tarım Müdürlüklerine bildirilmeli, hayvan nakil ve ithalat işlemlerinde resmi veteriner hekim tarafından verilen sağlık raporu alınmalı, hayvan ahır ve ağıllarının temizliğine dikkat edilmelidir.
· Gıdaların kirlenmesini ve sağlığa zararlı hale gelmesini önlemek için gıdaların satın alımından tüketimine kadar geçen tüm aşamalarında temizlik ve hijyen kurallarına uyulması gerekmektedir.
· Tüketiciler aldıkları üründe son kullanma tarihi, ambalaj kontrolü, muhafaza şartlarının kontrolünü yapmalı ve açıkta satılan gıdaları satın almamalıdırlar. Gıda satın alırken mutlaka etiketindeki son kullanma tarihine bakılmalıdır. Son kullanma tarihi geçmiş gıdaların satın alınmamalıdır. Satın alındıktan sonra son kullanma tarihi geçmemiş bile olsa gıda maddesinin ambalajı açıldığı anda bozulma, küflenme, renk değişikliği veya kokusunda değişiklik varsa böyle gıdalar tüketilmemelidir.
· Etiketin üzerinde üretim izni olmayan ürünler satın alınmamalıdır.
· Alt ve üst kapakları normal görüntüsünü kaybetmiş ve böylece bombaj (şişkinlik) oluşturmuş konserve kutular alınmamalıdır.
· Vakum paketlenmiş ürünlerde vakum herhangi bir nedenle bozulmuş ise bu ürünler tüketilmemelidir.
Ç.Ü. Tarımsal Yayım, Haberleşme,
Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü
Yrd.Doç.Dr. Müge K. DAVRAN
Telefon ve Faks: 0 322 338 67 46
