ÇİFTÇİ BROŞÜRÜ

Sayı : Haziran 2006   

SİLAJ ( SİLO YEMİ) ve MISIR SİLAJI

Konu ile ilgili katkılarından dolayı Ç.Ü. Zootekni Bölümünden SN. Prof.Dr. Murat Görgülü ve Ar.Gör. SN. Mustafa Boğa'ya teşekkür ederiz.

Hayvanların yediği suluca zengin yemlerin (posa ve yeşil yemler), hava ile temasının kesilmesi sonucu besin değerini koruyarak, yeşil yemlerin bulunmadığı mevsimlerde kullanılmak üzere saklanmasına silolama, siloda saklanan yemlere de silaj denir. Kısaca posaların ve yeşil yemlerin turşulaştırılmasına silaj denir.

Türkiye' de silaj daha çok mısır ve buğdaygil baklagil karışımlarından (arpa+fiğ, buğday fiğ, tritikale fiğ) veya sadece tahıllardan yapılmaktadır. Ancak şeker pancarı ve yaprakları, sorgum ve az miktarda çayır otu da silaj yapımında kullanılmaktadır. Silaj katkı maddeleri olarak da öğütülmüş arpa veya mısır, buğday kepeği, melas, kurutulmuş şeker pancarı posası, üre ve tuz kullanılmaktadır.

 

Siloların Genel Özellikleri

Silaj makinesi ile biçilip parçalanan silajlık yeşil yemlerin depolandığı yerlere silaj deposu ( yeri) veya silo denir. İşletmedeki hayvan sayısına göre silo hacmi belirlenir. Genellikle yetişkin bir sığıra günde 20-30 kg silaj verildiği düşünülerek, işletmedeki hayvan sayısına göre hacim belirlenir ve bundan sonra uygun silo tipi seçilir. Silolar kullanılan yapı malzemesinin cinsine göre kargir ( taş, tuğla, briket, betonarme) , çelik, ahşap silolar şeklinde sınıflandırılabilirler. Silo yapımında kullanılan yapı malzemesi yemin kalitesini bozmayacak ve özellikte olmalıdır. Genel olarak ülkemizde toprak üstü plastik örtülü silolar ve yüzeysel beton, prefabrik beton veya taş örgülü silolar bulunmaktadır. Yatırım maliyeti yüksek olmasına karşın silaj kalitesini artırması ve işçilik kolaylığı sağlayan zemin üstü beton silolar entansif süt sığırcılığı işletmeleri için idealdir. Silo iç yüzeyinin çok düzgün ve şaplı, sıvalı olması istenir. Beton silolar, yem suyunu emmeyen, yem suyundan etkilenmeyen yapılardır. Sıkıştırma anında taşma olayını engellerler ve hava ve suyu içeriye sızdırmazlar. Ayrıca yemin besin maddelerinin kaybını önler, kalitesini korunmasını sağlarlar. Tüm silo tiplerinde malzemenin, yem suyunu emmeyen, içeriye hava ve su sızdırmayan, yem kitlesinin yaptığı basınca karşı dirençli olması istenir.

Silaj Makinaları

Gelişmiş bitki yapısına sahip mısır, sorgum ve ayçiçeği gibi bitkilerde sıraya biçen silaj makinaları kullanılır. Fiğ-tahıl karışımları veya çayır otları için ise vurmalı tip (Ot silaj makinaları) kullanılır. Tarladan biçilerek kıyılmış olan silajlık materyalin siloya taşınması işleminde kullanılmak üzere en az iki römorka ihtiyaç bulunmaktadır. Römorklardan birisi tarlada doldurulurken diğer römork da boşaltılmak üzere siloya götürülür.

 

                         Tek Sıralı Mısır Silaj Makinası           Silaj Römorklarının Boşaltılması

MISIR SİLAJI

Çok yönlü kulanım alanına sahip mısırın son yıllarda yeşil yem ve silaj üretimi amacı ile ekim alanı artmıştır. Silaj üretimi için ülkemizde yeterli sayıda mısır çeşidi bulunmamakla birlikte Sakarya Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirilmiş olan Ada, Sapanca ve Arifiye çeşitleri silaj üretimi için önerilmektedir. Bununla birlikte ülkemizde ticari olarak üretimine izin verilen ve daha çok tane mısır verimine uygun olan çok sayıda mısır çeşidi silaj üretimi için kullanılmaktadır. Ekilen çeşidin hasat zamanında koçan bağlamış olması verim ve kalite bakımından çok önemlidir. Çünkü yapılan bir çok çalışmada mısırda yeşil aksam veriminin %50'si ve besleme değerinin %70'i koçanlardan elde edilmektedir. Silajlık mısır üretiminde dikkat edilmesi gereken önemli nokta, üretim yapılacak bölgenin I. veya II. ürün tarımı olanaklarına göre çeşit seçiminin yapılması gerekir. Silajlık olarak ekimi yapılacak mısır çeşitlerinin özellikleri;

-Uzun boylu olmalı, yaprak sayısı ve yaprak oranı fazla olmalı -Bitkide tane bağlayan koçan ağırlığı yüksek olmalı
-Silaj kalitesine olumsuz etkisi nedeni sap çapının fazla kalın olmaması
-II. ürün olarak ekilen bölgelerde erkenci özellikte olması istenir.

Yeşil kaldığı dönem içerisinde biçilip silolanabilirse de en uygun silolama çağı danelerin hamur olumu dönemine ulaştığı çağdır. Çünkü körpe çağda karbonhidratlar ve su içeriği bakımından çok zengindir. Bu dönemde silolandığında fermantasyon (turşulaşma) fazla olur ve hayvanlar silajını severek yemezler. Mısır silolanırken ideal olarak % 28-42 KM ( kuru madde) ve % 40-50 dane içermelidir. Erken biçilen ürünlerin yapısındaki fazla suyun giderilmesi için biçimden sonra bir müddet soldurulmaları gerekir. Ürünün güneşte 2 saat kadar bırakılması yeterlidir.

Silo yemlerini buzağı ve genç sığırların beslenmesinde de kullanmak mümkündür. Bu hayvanlar için fazla sulu silo yemleri ile pancar yaprağı silajı pek önerilmemektedir. Bununla birlikte buzağıların silo yemleri ile beslenmesine 4.aydan itibaren başlanmalıdır. Daha sonraki aylarda günde tüketebilecekleri silo yemi 5 kg'a kadar çıkarılmalı, sadece silo yemine dayalı tek yönlü beslemeden kaçınmalıdır.

Koyunlar alıştırmak koşulu ile silo yemini severek tüketirler. Böyle bir yemi koyunlar kuru otla karıştırmak suretiyle günde 1-1.5 kg, yalnız olarak da 6 kg'a kadar tüketebilirler. Yavrulu koyunlara verilecek günlük miktarı, diğer yemlere de yer vermek amacıyla, 3-4 kg'ın üzerine çıkmamalıdır.

Silo Yemlerinin Ekonomik ve Diğer Faydaları

Silo yemleri yem maliyetini % 33-50 oranında azaltmaktadır. 1 kg. sütün maliyeti silajla beslemede yarı yarıya düşmektedir. Kaba yemlerin silo edilerek saklanmasında, kurutularak yığın yapılmasına oranla daha az iş gücüne gereksinim duyulur. Ayrıca kış döneminde ihtiyaç duyulan kaba yem daha az bir emekle elde edilebilir. Kıssa süreli, güneşli, açık ve rüzgarlı ortamlar besleme değeri yüksek silaj eldesi için yeterlidir. Bu uygulama ile yem ve hayvansal ürün kaybı da önlenmektedir. Yeşil yemlerin bulunmadığı özellikle kış aylarında, hayvanların suca zengin ve kaliteli yem ihtiyacı karşılanmaktadır. Bu yemlerin taze yumuşak yapısının korunması güzel kokuya sahip olması dolayısı ile hayvanlar tarafından sevilerek tüketilmektedir. Taze olarak yedirildiğinde hayvanlara zararlı etkisi olan bazı türler, silaj yapımından sonra bu özelliklerini kaybederler. Silaj uygulamaları ile birim alanda daha fazla yem muhafaza edilmektedir. Kısa gelişme süresine sahip olan silaj bitkilerinin hasadından sonra tarlaya bir diğer ürünün ekimine olanak sağlanır. Bir yılda birden fazla ürün alma şansı elde edilir. Uzun yıllar değer kaybetmeden saklanabilmesi, bazı yıllar yaşanan doğal afetler sonucu meydana gelebilecek yem sıkıntısında güvence kaynağını oluşturmaktadır. Silajın vitamin içeriği de fazladır.Bugün bilinçli hayvancılık yapılan işletmelerde silo yemi, hayvanların kış beslenmesinde verimliliği güvence altına alan önemli bir uygulamadır.

Kaynakça: Broşürde,

T.C. TARIM ve KÖY İŞLERİ BAKANLIĞI 
TARIMSAL ARAŞTIRMALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ÇUKUROVA TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ 
EGE TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ 
ISPARTA TARIM İL MÜDÜRLÜĞÜ 
NİĞDE TARIM İL MÜDÜRLÜĞÜ Yayınlarından faydalanılmıştır. 

Ç.Ü. Tarımsal Yayım, Haberleşme, 
Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü 
Prof.Dr. YAŞAR GÜRGEN

Telefon ve Faks: 0 322 338 67 46