ÇİFTÇİ BROŞÜRÜ

Sayı : Kasım 2008

TEŞEKKÜRLER

Merkezimizin faaliyetlerini maddi ve manevi destekleyen Çukurova Üniversitesi Rektörü Sayın Prof.Dr. Alper AKINOĞLU'na ve çiftçi bröşürümüzün bu sayısını hazırlayan Sayın Prof Dr. Turan Sağlamtimur ve Sayın Prof.Dr. Veyis Tansı'ya teşekkür ederiz.

Arıotu=Faselya
(Phacelia tanacetifolia Bentham)

Arıotu, Hydrophillaceae familyası, Phacelia cinsine ait olan tek yıllık bir bitkidir. Kuzey Amerika orjinlidir. A.B.D.'de iklim özellikleri yönünden Çukurovaya benzeyen, Kaliforniya'nın sahile yakın mer'alarında ve Nevada'nın dağ ve tepe eteklerinde doğal olarak bulunmaktadır. Denizden yüksekliği 500 m'ye kadar olan bölgelerde ve daha çok kayalık, taşlık arazilerde dikkati çekmektedir. Avrupa kıtasında ilk defa 1832 yılında Almanya'da tarımı yapılmaya başlanmıştır. Daha sonra İngiltere'den Rusya'ya kadar bütün Avrupa'ya yayılmıştır. Önceleri erozyon kontrolü, kuru ve yeşil ot olarak kullanılırken, daha sonra arı mer'ası teşkilinde etkin bir şekilde yararlanılmaya başlanmıştır. Ülkemize ise ilk defa 1978 yılında getirttiğimiz bu bitki üzerinde Ç.Ü.Z.F. Tarla Bitkileri Bölümünde çalışmalara başlanmıştır. Çukurova Bölgesinde adaptasyonu sağlandıktan sonra kışlık ara ürün olarak arı mer'ası teşkili amacıyla başarıyla yetiştirilebileceği saptanmıştır.

 

Arıotu, Çukurova bölgesi dışında Akdeniz, Ege ve diğer sahil kuşağında kışlık ara ürün olarak yetiştirilebilecek bir bitkidir. Kış ayları boyunca iyi gelişme göstermekte, erken ilkbaharda biçim olgunluğuna gelmektedir. Otu, arpa kırması, mısır özü ve melas maddelerinin ilave edilmesi koşuluyla, silaj üretimine son derece uygundur. Bununla birlikte arıotu, kaba yem üretiminden ziyade, arı mer'ası olarak kullanılmalıdır. Bol çiçeğe sahip olması, uzun süre çiçekli kalması, çiçeklerinin bol miktarda polen ve balözü içermesi nedeniyle bal arıları tarafından yoğun bir şekilde ziyaret edilmektedir.

Arıotu (Çeşit a: TURAN-82), dik olarak gelişen, 60-100 cm kadar boylanan bir bitkidir. Sapın üzeri dikenimsi tüylerle kaplıdır. Yapraklar sap üzerinde almaşıklı olarak dizilmişlerdir. Çiçek salkımları, sapın daha çok üst boğumlarından çıkmaktadır. Bir çiçek salkımında çiçeklenme, salkımın alt kısmından başlamakta ve yaklaşık bir hafta sürmektedir. Çiçeklenme süresi bir bitki için yaklaşık bir ay, bir tarla için ise 1.5-2 ay, bölgelere ve iklim koşullarına göre 2.5 aydır. Bu derece geniş bir çiçeklenme seyri, çoğu tarla bitkilerinde görülmemektedir. Dünyada beyazdan mora kadar değişik renkli 13 türü vardır, ancak 5 türü arı mer'ası teşkilinde kullanılmaktadır.

Arıotunun Yetiştirilmesi

Diğer kışlık ara ürünlerin yetiştirilmesinde olduğu gibidir. Ancak, tohumları biraz daha küçük olduğundan, daha özenli bir tohum yatağı hazırlığına gerek vardır. Ekim 20 ile 70 cm aralıklı sıralara yapılabilir. Tohumluk miktarı 1.0-1.5 kg/da, ekim derinliği 1.0-2.0 cm arasında tutulmalıdır. Serpme ekimde, tohumluk miktarı biraz daha arttırılmalıdır. Dekara 5-6 kg saf azot ve fosfor gelecek şekilde gübrelenmesi tavsiye edilir. Ekimden önce tohumluk karıncaya karşı ilaçlanmalıdır (Hektion, 1 kg tohumluk için 1gr). Arıotu hastalık ve zararlılara karşı son derece dayanıklı bir bitki olduğundan yetiştirme mevsiminde herhangi bir şekilde ilaçlanmasına gerek yoktur. Dolayısıyla biyolojik bal üretimine uygunluğu nedeni ile elde edilen bal, Avrupa piyasalarında yüksek fiyatla satılabilmektedir.

Ekim Zamanı

Ekim Çukurova ve sahil kuşağında (500 m'ye kadar) sonbaharda yapılır. 500 m'den yüksek olan veya kışın kar yağan yörelerde, bu konuda bir araştırma yapılmamış olmasına karşın, erken ilkbaharda ekilmesi uygun görülmektedir. Çukurova koşullarında kış ayları boyunca gelişme göstermekte ve Mart sonu Nisan ayı başından itibaren çiçeklenmeye başlamaktadır. Çiçeklenme başlangıcında, silaj üretimi amacıyla biçim yapılabilir. Ancak, bırakılıp 1.5-2 ay süreyle arı mer'ası olarak yararlanılması ve çiçeklerin iyice azaladığı dönemde biçilmesi daha ekonomik olmaktadır. Arı me'ası olarak kullanıldıktan sonra bitkiler biçilerek katkı maddelerinin de eklenmesi ve diğer bitkilerle karıştırılarak silajı yapılabilir. Arıotundan elde edilen bal (Faselya balı) son derece kalitelidir. Ekili alanlardan bir kısmı tohumluk olarak ayrılabilir.

Tohum Amacı ile Hasat

Çiçek salkımları kahverengine döndüğü ve bitki gövdesi daha yaş iken yapılır. Düz ve sert bir zemin üzerinde yığın haline getirilerek kurutulur. Pratikte, dövülerek veya üzerinde traktörle gezilerek sap ve samanından ayrılır. Tohumluk temiz ve serin yerlerde muhafaza edilmelidir.

Ç.Ü. Tarımsal Yayım, Haberleşme, 
Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü 
Yrd.Doç.Dr. Müge K. DAVRAN

Telefon ve Faks: 0 322 338 67 46